W codziennej pracy mierzymy się z wieloma wyzwaniami. Są nimi codzienne obowiązki, nieoczekiwane problemy, czasami własne słabości. Nigdy jednak kłopotem nie powinien być nieodpowiedni ubiór roboczy. W niektórych branżach jest właściwie dowolny, w innych obowiązuje służbowy dress code, w wielu przypadkach z kolei podstawą jest odzież robocza. W założeniu ma być ułatwieniem dla osób zatrudnionych w konkretnej firmie czy zakładzie pracy, czasami jednak jej dobór bądź konserwacja są źródłem frustracji i problemów. Co na ten temat mówi Kodeks Pracy? Odzież robocza może być argumentem za odmową świadczenia pracy. Warto więc bliżej przyjrzeć się temu tematowi.
Podstawowe zadania i charakterystyka odzieży roboczej
Ubrania robocze są jednym z rodzajów stroju do pracy. Służą jako zamiennik prywatnej odzieży pracowników. Dzieje się tak w branżach i na stanowiskach, w których takie prywatne ubrania mogą zostać uszkodzone lub zanieczyszczone w związku z wykonywanymi obowiązkami.
Jak mówi Kodeks Pracy, odzież robocza musi zostać dostarczona przez pracodawcę. To w jego gestii leży bowiem zapewnienie podwładnym odpowiednich warunków do wykonywania pracy. Czasami szef czy właściciel może jednak umówić się z pracownikami, że to oni we własnym zakresie sprawią sobie strój roboczy. W takich przypadkach podwładnym należy się jednak ekwiwalent za odzież roboczą. Podobne zasady obowiązują przy konserwacji i praniu ubrań roboczych.
Istotne jest również to, że strój roboczy ma być odpowiednio dopasowany do charakteru pracy. Kodeks pracy nie precyzuje, czy mają to być szorty robocze, jednoczęściowy kombinezon czy kurtki softshell robocze – w wielu branżach strój jest uzależniony od pogody.
Kodeks Pracy – odzież robocza a odmowa pracy
Czasami sprawy związane z ubraniami roboczymi wywołują poważne niesnaski w przedsiębiorstwach. Szorty robocze na pewno nie będą odpowiednie dla elektryka, czego pracodawca może nie być do końca świadomy. Z punktu widzenia pracownika dużym problemem może być brak ubrań roboczych. Jeśli zatrudniona osoba uważa, że w czasie pracy może poważnie się podbrudzić czy uszkodzić strój, a pracodawca nie zapewnia jej odzieży roboczej, ma prawo odmówić pracy. Jeśli chodzi o odzież i obuwie robocze, przepisy nie pozostawiają wątpliwości. Podobne prawo przysługuje na przykład świeżo zatrudnionym pracownikom, gdy pracodawca nie zdążył jeszcze zakupić ubrań roboczych, a mimo to nalega na rozpoczęcie pracy. Nieodpowiednia odzież robocza lub jej brak to bardzo zasadny argument za odmową świadczenia pracy.
Pracownik ma prawo odmówić wykonywania obowiązków także wówczas, gdy dostarczone mu ubrania nie będą spełniać postawionych przed nimi zadań. W praktyce oznacza to, że ich rodzaj nie jest dopasowany do wykonywanych obowiązków lub – choć to dotyczy głównie odzieży ochronnej – nie zapewnia ochrony przed zagrożeniami czyhającymi w czasie pracy. Ubrania robocze mogą też nie spełniać wymogów użytkowych – na przykład wówczas, gdy są już w złym stanie, a pracodawca wciąż nie przygotował nowych. Każdy roboczy artykuł ma określoną żywotność.
Warto jednak przy tym pamiętać, że to pracodawca ustala przedział czasowy, w jakim powinno służyć dane ubranie. Istotne jest także to, że gdy chodzi o odzież i obuwie robocze, przepisy nie wymagają od firmy, by dostarczała pracownikom fabrycznie nowe ubrania. Stąd otrzymanie ubrań używanych, które są w dobrym stanie, nie jest przyczynkiem do odmówienia wykonywania obowiązków. Wyjątek dotyczy bielizny roboczej – ta musi być nowa.
Kodeks Pracy – ubranie robocze a ekwiwalent za pranie
Czasami problemem może być z kolei samodzielne zajmowanie się odzieżą roboczą. Jak już wspomnieliśmy, pracodawca może bowiem umówić się z podwładnym, by ten sam kupował ubrania i je prał – oczywiście w zamian za ekwiwalent. To jego wysokość może budzić kontrowersje. Co mówi Kodeks Pracy? Ubranie robocze nie ma odgórnego cennika takich kwot czy ich corocznej waloryzacji. Wysokość ekwiwalentu wynika z wewnętrznych regulaminów obowiązujących w danym zakładzie pracy. W czasie ustalania takiej kwoty pracodawca powinien brać pod uwagę aktualne ceny. Natomiast ekwiwalent za pranie ubrań roboczych powinien być wynikiem ustaleń między firmą a jej pracownikami, którzy określają, jakie koszty ponoszą w związku z dbaniem o roboczą odzież.
Odzież robocza dla pracowników musi byc idealnie dopasowana do charakteru ich obowiązków. Ubrania dla elektryków będą wyglądały inaczej niż odzież ochronna dla drogowców. O tej drugiej piszemy w osobnym artykule: https://mojewirtualnemiasto.pl/2020/10/13/odziez-ochronna-dla-drogowcow-jakie-ubrania-wybrac/.