Dobrze wyposażony warsztat majsterkowicza powinien być gotowy na każdą ewentualność. W końcu nigdy nie wiadomo, z czym trzeba będzie się zmierzyć. Naprawy sprzętów różnego rodzaju, prace związane z remontami, konstrukcje własnego pomysłu do wnętrza domu lub na zewnątrz budynku – katalog prac jest bardzo obszerny. Oprócz drewna czy tworzyw sztucznych, które stosunkowo łatwo poddają się wszelkim zabiegom, czasami konieczna jest praca z metalem. Najczęściej zajmuje nas wiercenie otworów w tego typu powierzchniach – z tak twardym metalem nie poradzi sonie narzędzie wielofunkcyjne. By taka praca była prosta i skuteczna, trzeba wiedzieć, jakie wiertła do metalu spisują się najlepiej.
Niektóre bowiem poradzą sobie bez problemu z miękkimi metalami, przy twardszych mogą jednak okazać się nie dość wyspecjalizowane. W sklepach z narzędziami znajdziemy więc zarówno egzemplarze przeznaczone dla amatorów, jak i profesjonalne wiertła do metalu, które powinny wytrzymać nawet duże przeciążenia. Podpowiadamy, jak dokonać prawidłowego wyboru. Z tekstu dowiesz się również, jak dbać o te elementy warsztatowego wyposażenia, czyli jak się ostrzy wiertła do metalu.
Wiertła do metalu i ich zastosowanie
Wiercenie jest jedną z najbardziej podstawowych prac warsztatowych, których w żaden sposób nie da się uniknąć. By prace przebiegały szybko i sprawnie, niezbędne będzie odpowiednie wiertło. Powinno być przystosowane do obrabianego materiału, w przeciwnym razie może się złamać, a sama praca przyniesie więcej szkód niż korzyści.
Wiertła do metalu są najczęściej potrzebne do przewiercania elementów wykonanych ze stali bądź żelaza, nieco rzadziej z metali kolorowych lub utwardzanych tworzyw sztucznych. Najczęściej wiertłami wykonujemy otwory przelotowe, czasami jednak trzeba po prostu wwiercić się w powierzchnię, by wykonać otwór o wymaganej głębokości. Często wiertła do metalu mają także pogłębić lub poszerzyć stary otwór, ewentualnie rozwiercić powierzchnię pod gwint.
W związku z tym muszą radzić sobie z twardszymi powierzchniami niż końcówki do drewna, są też inaczej zbudowane niż wiertła do betonu. Jak wyglądają wiertła do metalu? Łatwo je rozpoznać po ostrej końcówce, która pełni kluczową funkcję przy skrawaniu fragmentów twardego materiału. Dalsza część wiertła to tak zwana część robocza ze spiralnymi nacięciami. Najpopularniejsze wiertła posiadają dwa ostrza i dwa rowki odprowadzające wióry, a także tak zwane łysinki, które umożliwiają prowadzenie wiertła w metalu. Za częścią roboczą znajduje się gładki chwyt, dzięki któremu wiertło można zainstalować w wiertarce. Wygląd części roboczej może jednak mocno się różnić w zależności od rodzaju wiertła, o czym więcej dowiesz się w dalszej części artykułu.
Najważniejsze parametry, którymi wyróżniają się wiertła do metalu
Przy doborze wiertła do metalu trzeba zwrócić uwagę na kilka parametrów, które warunkują funkcjonalność tego elementu. Istotny jest między innymi rodzaj uchwytu wiertła, jego rozmiary oraz materiał, z którego zostało wykonane.
Materiał na wiertło do metalu
Jak łatwo się domyślić, materiał, z którego wykonane jest wiertło, ma wpływ na jego solidność i twardość. To jednak również jedna z kluczowych cech dzielących wiertła na te przeznaczone do materiałów miękkich oraz twardych. Pierwsze są dedykowane przede wszystkim majsterkowiczom-amatorom, drugie będą służyć do bardziej profesjonalnych prac, choć czasami mogą przydać się także w przydomowym warsztacie.
Mocne wiertła przeznaczone do twardych metali wykonuje się z wysokostopowej stali szybkotnącej, oznaczanej symbolem HSS. To tzw. stal chromo-wanadowa. Wiertła z takiego materiału pozwalają na najbardziej precyzyjne wiercenie. Wspomagają także proste prowadzenie wiertarki, dzięki czemu świetnie nadają się nie tylko do twardych powierzchni, ale również prac, które wymagają największej dokładności. Nadają się zarówno do wiercenia w stali, jak i w materiałach nieżelaznych.
Równie precyzyjną odmianą wierteł są te wykonane ze stali HSS z domieszką kobaltu. Zawartość tego metalu sprawia, że są one nawet kilkukrotnie bardziej odporne na uszkodzenia niż zwykłe wiertła ze stali szybkotnącej. Dzięki temu można je wykorzystywać do wiercenia w żeliwie, stali nierdzewnej czy stali kwasoodpornej. Produkty z zawartością kobaltu na poziomie 5 procent oznacza się symbolem HSS-E, a z dodatkiem 8 procent tego metalu HSS-Co8. Niektóre wiertła są dodatkowo powlekane tytanem.
Do wiercenia w elementach wykonanych z mniej wymagającej stali narzędziowej można z kolei używać wierteł HSS-PM, wykonanych z szybkotnącej stali proszkowej. Przy prostych, codziennych pracach można również wykorzystać tzw. wiertła uniwersalne. Wiercenie z ich pomocą będzie nieco mniej precyzyjne, ale poradzą sobie z miękkimi metalami. Dodatkowo dobrze nadają się do wiercenia w tworzywach sztucznych czy drewnie. Najbardziej wyspecjalizowane są z kolei wiertła VHM, przygotowywane z węglika spiekanego, zwane również wiertłami widiowymi. Można nimi wiercić nawet w hartowanych materiałach, są bowiem odporne na działanie wysokich temperatur, które oddziałują na wiertło w czasie takich prac.
Technologia wykonania wiertła
Z materiałem, z jakiego powstaje wiertło, wiąże się technika wykonania tego elementu. Również ona w dużym stopniu wpływa bowiem na jakość wiertła. Najmniej wytrzymałe będą wiertła walcowane. Produkuje się je za pomocą skośnego walcowania segmentowego. Ich część robocza jest kształtowana w wysokiej temperaturze. Takie wiertła produkuje się bardzo szybko, wyróżnia je więc najniższa cena.
Solidniejsze będzie frezowane wiertło do metalu. Jak wygląda proces jego produkcji? Żłobienia na powierzchni takich elementów są wykonywane za pomocą frezarki – to właśnie ta technologia wykonywania wierteł jest najbardziej popularna. Najdroższe, a zarazem najbardziej wytrzymałe, są wiertła szlifowane. W ten sposób powstają nowoczesne wiertła do metalu wysokiej jakości. Nadają się do twardych materiałów, łatwiej przewiercić nimi powierzchnię.
Wiertła do metalu – rozmiary
Charakter prac wykonywanych za pomocą konkretnego wiertła warunkuje jego rozmiar. Zależy od dwóch podstawowych parametrów – długości oraz średnicy. Ta pierwsza cecha jest kluczowa w przypadku wywiercania głębokich otworów. Jeśli w naszym warsztacie znajduje się mocna wiertarka akumulatorowa, a najlepiej model z zasilaniem sieciowym, możemy nawet zdecydować się na wiertło o długości przekraczającej metr. Na co dzień używa się jednak kilku- bądź kilkunastocentymetrowych produktów.
W sklepach z narzędziami znajdziemy także wiertła o różnej średnicy. Przyjmuje się, że standardowych wachlarz szerokości to 3-32 milimetry. Cieńsze wiertła służą do wyjątkowo precyzyjnych prac. Szersze niż 3,2 centymetra to zaś najczęściej produkty wykorzystywane w fabrykach czy innych zakładach produkcyjnych, do wywiercania szerokich otworów bądź przewiercania grubych kawałków metalu.
Uchwyt wiertła do metalu
Nawet najstaranniej wyselekcjonowane wiertło nie spełni jednak swojej funkcji, jeśli nie będziemy w stanie odpowiednio zamontować go w posiadanym przez nas urządzeniu do wiercenia. Istotnym parametrem, którego nie wolno pominąć przy zakupie, jest zatem rodzaj uchwytu wiertła. W zależności od tego, jakiej firmy wiertła do metalu wybierzemy, mogą one pasować do różnego typu mocowań.
W urządzeniach do wiercenia najczęściej spotkamy uchwyt szybkomocujący. Nadają się do nich opisywane już wyżej wiertła walcowane. Oprócz nich znajdziemy wiertarki z uchwytami stożkowymi, do których również bez problemu dobierzemy odpowiednie wiertła. Stosunkowo często na rynku znajdziemy także uchwyty SDS-Max oraz SDS-Plus. Warto sprawdzić więc w specyfikacji kupowanych wierteł, do jakich uchwytów będą pasować.
Najmocniejsze wiertła do metalu – rodzaje wierteł do zadań specjalnych
W większości prac pomogą nam opisane wyżej wiertła uniwersalne. Bez problemu będziemy nimi wiercić w miękkich materiałach, wykonując nowe otwory lub poszerzając stare. Przy bardziej zaawansowanych pracach warto jednak rozważyć zakup wierteł specjalistycznych. Nawet pojedyncza sztuka może bowiem wydatnie ułatwić nam robotę.
Jeżeli mamy w planach wywiercanie głębokich otworów w metalu, konieczne okaże się zastosowanie wierteł lufowych. Wykonuje się je ze stali szybkotnącej lub węglika spiekanego. Można głęboko wsunąć je w metal, ponieważ ich elementem jest specjalna rura ze stali stopowej. Takie wiertła są na bieżąco chłodzone cieczą smarująco-chłodzącą. Płyn pomaga również w usuwaniu wiórek metalu, które gromadzą się w głębokim otworze. Alternatywą do wiercenia głębokich, ale bardzo cienkich otworów, są wiertła działowe. Praca z ich wykorzystaniem jest jednak dość żmudna, dlatego przy większych otworach zdecydowanie bardziej przydatne będą wiertła lufowe.
W przypadku wiercenia w blachach największą precyzję zapewniają natomiast wiertła stożkowe, używane również do wiercenia w rurach. Są przystosowane do pracy z cienkimi powierzchniami, których grubość nie przekracza kilku milimetrów. Charakterystyczny kształt stożka, od którego biorą swoją nazwę, sprawia, że automatycznie się centrują. Dzięki temu można nimi wiercić bez dodatkowego nawiercania.
Jak dbać o wiertła? Ostrzenie wiertła do metalu
Jeżeli wybraliśmy wiertło odporne na przeciążenia, a do tego wykonano je z wytrzymałego materiału, będzie my mogli z niego długo korzystać. Warunkiem jest jednak to, by odpowiednio o nie dbać – trzeba zareagować, gdy wiertło się stępi. A zatem – jak ostrzyć wiertła do metalu?
Najlepsze efekty daje wykorzystanie specjalnych przyrządów do ostrzenia, zwanych ostrzałkami. Dzięki nim można precyzyjnie naostrzyć wiertło, nie poświęcając na to zbyt wiele czasu. To właściwie jedyna metoda ostrzenia elementów o niewielkiej średnicy, a także wierteł widiowych. Ostrzałka pomoże uzyskać oryginalne kąty. Najlepiej i najwydajniej pracują urządzenia z tarczami pokrytymi pyłem diamentowym. Ostrzałki są zresztą uniwersalnym sprzętem – większość posiada przystawki do ostrzenia nożyczek, noży czy dłut.
Alternatywą jest ręczne ostrzenie wierteł przy pomocy szlifierki. O ile jednak ostrzenie przy pomocy ostrzałki jest łatwe i intuicyjne, o tyle robota ze szlifierką w ręku do najłatwiejszych nie należy. Wiertło przykłada się do kamienia szlifierskiego, który należy obracać w kierunku wiercenia. Taka metoda sprawdzi się jedynie przy wiertłach o większych rozmiarach. Bardziej specjalistyczne elementy lepiej naostrzyć w ostrzałce lub przekazać fachowcom. Przy pracy kamieniem szlifierskim trzeba też robić regularne przerwy, pocieranie nim o wiertło będzie je bowiem mocno nagrzewać.
Do obróbki metali przydają się także spawarki. Sprawdź, jak radzić sobie z aluminium i żeliwem: https://mojewirtualnemiasto.pl/2020/11/20/spawanie-aluminium-zeliwa-i-stali-nierdzewnej-najwazniejsze-roznice/
Autor:
Damian
Absolwent Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pasjonuje się sportem i historią. Na co dzień zajmuje się mediami społecznościowymi i marketingiem.