Mimo upływu lat i stosowania nowych technologii wypadki przy pracy wciąż stanowią w Polsce spore zagrożenie dla wielu pracowników. Jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego, co roku nad Wisłą dochodzi do około 80 tysięcy takich nieszczęśliwych zdarzeń. Maleje na szczęście odsetek wypadków śmiertelnych, wciąż jednak wiele nieszczęśliwych sytuacji w miejscu pracy skutkuje poważnymi problemami ze zdrowiem. Jednym ze sposobów przeciwdziałania takim wypadkom jest ubranie ochronne np. kaski i buty robocze oraz ubranie odblaskowe np. kamizelka ostrzegawcza i spodnie odblaskowe. Kolejną z kluczowych kwestii jest ochrona twarzy oraz ochrona oczu w pracy. Urazy głowy należą do najbardziej niebezpiecznych, mogących przyczynić się do trwałej niezdolności do pracy i kłopotów w codziennym funkcjonowaniu. Spore zagrożenie stanowią odpryski, które mogą uszkodzić twarz i oczy w znaczący sposób. Zagrożenie takimi substancjami występuje w kilku branżach. Jak więc chronić się w takich sytuacjach? Jaka maska spawalnicza będzie najlepsza? Jakie okulary ochronne wybrać? Podpowiadamy!
Na jakich stanowiskach pracownicy są najbardziej narażeni na odpryski?
Zagrożenie dla zdrowia w czasie wykonywania pracy mogą stanowić różne rodzaje czynników. Wśród nich wyróżnia się czynniki biologiczne, chemiczne czy atmosferyczne. Zagrożeniem może być obecność prądu czy drgań mechanicznych, a także niesprzyjająca człowiekowi temperatura. Ważną grupę stanowią również czynniki mechaniczne, wśród których znajdują się odpryski ciał stałych. Najczęściej są to cząsteczki drewna, tworzyw sztucznych, betonu, metali lub kamieni. Czasami jednak niebezpieczeństwem będą fragmenty uszkodzonych narzędzi.
Katalog odpryskujących materiałów łatwo sugeruje branże i stanowiska pracy, przy których pracownicy są najbardziej narażeni na styczność z takimi cząsteczkami. Powstają one bowiem przy obróbce drewna, metalu bądź innych tworzyw. Są wynikiem pracy z wykorzystaniem różnego rodzaju maszyn, takich jak wiertarki, frezarki czy pilarki, ale czasami również ręcznych narzędzi. Na odpryski muszą uważać pracownicy warsztatów, robotnicy budowlani, a także osoby zatrudnione przy produkcji w różnego rodzaju fabrykach, choćby związanych z przemysłem ciężkim czy samochodowym. Do branż, w których zagrożenie odpryskami dla oczu i twarzy jest szczególnie duże, należy także energetyka, leśnictwo i górnictwo.
Szczególnie groźną grupę odprysków stanowią stopione metale i gorące ciała stałe. Powstają przy okazji niektórych prac hutniczych, ale również jako efekt uboczny przy spawaniu większości metalowych elementów. Zresztą powstający przy procesach spawalniczych łuk elektryczny jest też źródłem promieniowania optycznego, przed którym spawacze także powinni zabezpieczać swoją twarz i oczy.
Jak prawidłowo dobrać środki ochrony oczu i twarzy przed odpryskami?
W warunkach pracy, przy której wydzielane są odpryski wyżej wymienionych ciał stałych, trzeba zadbać o odpowiednie zabezpieczenie oczu i twarzy pracownika. Kluczową rolę odgrywają tutaj środki ochrony indywidualnej, które pracodawca powinien nieodpłatnie zapewnić każdemu podwładnemu na takim stanowisku. Bywa jednak, że dobór odpowiedniego sprzętu sprawia sporo problemów. W przypadku czynników chemicznych czy termicznych łatwo ocenić ich natężenie bądź maksymalną temperaturę, z jaką będzie stykać się pracownik. W związku z tym można wyznaczyć również dopuszczalne wartości, przy których praca będzie niemożliwa ze względu na zbyt duże niebezpieczeństwo dla zdrowia. Dla odprysków ciał stałych nie da się wyznaczyć maksymalnego natężenia. Co prawda można próbować obliczyć siłę, z jaką będą działać odpryski, na podstawie prędkości pracy i energii, którą wyzwala młot udarowy, wiertarka czy inne urządzenie. Mimo to nie sposób dokładnie przewidzieć, jaką wielkość będą mieć cząstki betonu czy drewna i z jaką prędkością będą lecieć w kierunku twarzy pracownika.
Dlatego na stanowiskach, na których mogą pojawiać się odpryski, ryzyko takiego zdarzenia za każdym razem należy oceniać jako średnie lub duże. Można je próbować oszacować na podstawie kilku czynników, które pomogą zdecydować, jakie okulary ochronne do szlifowania czy wiercenia będą potrzebne pracownikowi. Istotne jest to, czy praca jest wykonywana przy użyciu maszyn, czy też mamy do czynienia z ręcznymi narzędziami.
Należy wziąć pod uwagę również rodzaj obrabianego materiału i skłonność do wytwarzania się przy nim odprysków. Ważna kwestia to obszar ciała, który jest narażony na kontakt z odpryskami – trzeba ocenić, czy chodzi jedynie o oczy, czy strefą zagrożenia jest cała twarz. Poza tym nie można zlekceważyć czasu, w jakim będzie występować zagrożenie odpryskami. Tam, gdzie jest ono permanentne, będą potrzebne artykuły BHP o największej wytrzymałości, wyposażone w szybki pierwszej klasy wykonania optycznego.
Ochrona twarzy przed odpryskami. Najważniejsze rodzaje środków ochrony i ich parametry
Sprzęt, który chroni pracowników przed odpryskami, dzieli się na cztery główne rodzaje. Pracodawca oceniający ryzyko na danym stanowisku powinien wybierać między zaopatrzeniem podwładnych w okulary ochronne, gogle ochronne, osłony twarzy lub osłony spawalnicze. Mogą być one produkowane z różnego rodzaju materiałów, chroniąc oczy i twarz za pomocą różnorodnych szyb i siatek ochronnych, wizjerów bądź filtrów.
Dwie pierwsze kategorie środków ochrony twarzy obejmują artykuły BHP, które zabezpieczają wyłącznie oczy pracowników. Pozornie mogą wydawać się dość podobne, ale jednak da się zauważyć między nimi konkretne różnice. Okulary ochronne stanowią najbardziej podstawowy sprzęt zabezpieczający, a co za tym idzie, gwarantują niższy poziom ochrony niż gogle. Niemniej okulary powinny być wyposażone w osłony boczne oraz osłony usytuowane nad oczami, które zapobiegają przedostawaniu się odprysków od strony czoła.
Gogle ochronne są bardziej specjalistycznym urządzeniem. Od okularów odróżnia je konstrukcja, która dokładnie przylega do twarzy w każdym ich elemencie. Chronią oczy i oczodoły zdecydowanie szczelniej. Ze względu na taki poziom ochrony, często mogą ulegać zaparowaniu. Jakie gogle wybrać, by tego uniknąć? Na rynku można znaleźć produkty wyposażone w systemy wentylacyjne. Warto również zadbać o to, by zakupione gogle pozwalały na noszenie pod nimi okularów korekcyjnych. W przeciwnym razie nawet pracownicy z lekką wadą wzroku będą mieć bowiem utrudnione zadanie.
Kiedy jednak ochrony potrzebuje cała twarz, należy sięgnąć po osłony twarzy. Takie przesłony powinny odgradzać ją od możliwości zetnięcia się z niebezpiecznymi odpryskami. Muszą być więc dłuższe i szersze niż jej powierzchnia, a także zabezpieczać przed przedostawaniem się odprysków od strony czoła. Osłony twarzy w pewnym stopniu zapobiegają także odpryskom niebezpiecznych cieczy. Nie ma żadnych przeciwwskazań, by stosować takie artykuły BHP w połączeniu z goglami czy okularami ochronnymi.
Jaka maska do spawania, czyli ochrona twarzy przy pracach spawalniczych
Ostatnia kategoria środków ochrony twarzy to osłony spawalnicze. Takie artykuły są przystosowane do radzenia sobie przede wszystkim z odpryskami rozgrzanych kawałków metalu. Takie odpryski są elementem ubocznym m.in. przy spawaniu metodami MMA oraz MIG/MAG, czyli spawarkami najczęściej używanymi również w przydomowych warsztatach. Do środków ochrony zabezpieczających spawacza należą okulary, gogle, kaptury czy maski, a także przyłbica spawalnicza. Jaką kupić osłonę? Taką, która będzie równocześnie chronić nie tylko przed odpryskami, ale także przed szkodliwym promieniowaniem.
Najbardziej komfortową, a zatem i najbezpieczniejszą pracę umożliwiają osłony spawalnicze, które pozwalają na zaciemnianie wizjera jedynie w czasie spawania. Jak działa maska spawalnicza samościemniająca? Jest wyposażona w specjalny filtr, który automatycznie ściemnia się w momencie zajarzenia łuku elektrycznego. Kiedy łuk wygasa, filtr się rozjaśnia, umożliwiając spawaczowi pełen zakres widzenia. Jaka maska samościemniająca będzie najwygodniejsza w użytkowaniu? Taka, która posiada specjalne pokrętło, umożliwiające ręczną regulację czułości automatycznego filtra. Zdarzają się bowiem sytuacje, w których wizjer może nadmiernie reagować na światło i nieco zaburzać pracę.
Współczesne maski spawalnicze można bez problemów przymocować na głowie. Odpowiednio poinstruowany pracownik powinien jednak również wiedzieć, jak ustawić przyłbicę spawalniczą starszego typu, trzymaną przed twarzą, by posiadać pełną ochronę przed odpryskami. Uzupełnieniem sprzętu może być kaptur spawalniczy, który zabezpiecza przed kawałkami metalu również szyję i barki pracownika.
Co zrobić gdy pracodawca nie zapewni nam niezbędnych akcesoriów ochraniających oczy? Dowiedz się, czy pracownik może w takiej sytuacji odmówić pełnienia obowiązków: https://mojewirtualnemiasto.pl/2021/07/21/nieodpowiednia-odziez-robocza-czy-pracownik-moze-z-tego-powodu-odmowic-wykonywania-obowiazkow/.
Autor:
Damian
Absolwent Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pasjonuje się sportem i historią. Na co dzień zajmuje się mediami społecznościowymi i marketingiem.